روزنامه الدیار، حرکت کاروان محمد بن سلمان، جانشین ولیعهد سعودی، پسر شاه و وزیر دفاع سعودی در مرکز مِنا، علت احتمالی تغییر حرکت زائران کعبه در سرزمین مِنا گفته است. سرلشکر منصور الترکی سخنگوی رسمی وزارت کشور عربستان، در پاسخ به این مسئله گفت: «بعضیها تلاش میکنند که حادثه? ازدحام در منا را به عبور کاروانها نسبت دهند؛ و این اولینبار نبوده و درست نیست و هیچ ربطی بین بخشهای اقامت مسؤلان عالیرتبه و بین مکان این حادثه وجود ندارد. برنامهریزی ما بسیار دقیق است و تمامی اماکنی که مربوط به ادای رسوم حج میشود را در بر میگیرد... هر سال با مسؤلان کاروانهای عازم حج کشورهای گوناگون تقسیم کار میکنیم و برای توضیحات در مورد برنامه? رمی جمرات که طرحریزی کردهایم، با آنان کنفرانس برگزار میکنیم و حوادث در لحظه روی میدهد و اگر به کمکاری و خللی در برنامههایمان مواجه شدیم در برطرف کردن آن درنگ نمیکنیم...». رسانههای ایرانی، ویدیویی در یوتیوب با عنوان «عبور کاروان امیر خالد فیصل، امیر منطقه? مکه از منا»، که در سه سال قبل از این حادثه در آن سایت بارگذاری شدهبود را برای پوشش تصویری این خبر به نمایش گذاشتند.
مقامات عربستان، اعلام کردند که ازدحام و تبعیتنکردن زائران از دستورالعملها علت اصلی حادثه بودهاست، فارس نیوز مینویسد، بستهشدن یک مسیر و هدایت زائران به مسیری که درِ آن بسته بود، نشان میدهد علت اصلی حادثه، تصمیم غلط برگزارکنندگان مراسم بودهاست.
به گفته? یک شاهد عینیِ ایرانی، حادثه در خیابانی که عمدتاً ایرانیها، افریقاییها، هندیها و پاکستانیها به سمت جمرات حرکت میکنند کاملاً وضعیت غیرعادی محسوس بوده و بههمخوردن حال حجاج از ازدحام، ترافیک، نبودِ آب آشامیدنی و بستهبودن راههای خروجیِ خیابان بهسمت جمرات شرایط ایجاد مرگ حجاج را رقم زد.
روزنامه? الشرقالاوسط، به نقل از یکی از مسئولان کاروان حج ایران، که نامش را افشا نکرده، نوشتهاست: در روز حادثه 300 زائر ایرانی بدون توجه به برنامهریز یها عازم مراسم رمی جمرات شدهاند و برخورد آنها در خیابان 204 با زائرانی که طبق برنامه و در کاروانهای خود عازم مراسم رمی جمرات شدهاند، باعث این حادثه بوده است. این 300 زائر ایرانی بر خلاف برنامهریزیها در روز حادثه به چادرهای محل استقرار خود نرفتهاند و مستقیماً و «سرخود» عازم مراسم رمی جمرات شدهاند که این اقدام آنها باعث ایجاد اختلال و برخورد دو گروه در مسیر متفاوت در خیابان 204 شده است. خبرگزاری فارس در پاسخ مینویسد: کسانی که در سالهای اخیر در حج تمتع حضور داشتهاند بخوبی میدانند که اصلاً راه بازگشت به عقب وجود ندارد؛ لذا امکان نداشته که 300 ایرانی برعکس بقیه حرکت کنند. گذشته از این، این حادثه در صبح روز عید اتفاق افتاد، یعنی هنوز کسی رمی نکرده بود که بخواهد بازگردد. چرا حجاج ایرانی باید بر عکس بقیه حرکت میکردند و رمی نکرده بازمی گشتند؟!. این خبرگزاری در ادامه مینویسد:در سالهای گذشته امکان حرکت معکوس وجود نداشت و راههای رفت و برگشت نیز از هم جدا بود. آیا امسال این امکان وجود داشت؟ هرگز امکانی برای بازگشت و خلاف دیگران حرکت کردن نبود. ضمن اینکه محل وقوع فاجعه تقریباً در اواخر منا قرار دارد و دلیلی هم برای بازگشت کسی نبوده است. همه برای رمی به سمت جمره میرفتند. روزنامه? آفرینش در پاسخ به این مسئله مینویسد: مگر نیروهای امنیتی و انتظامی سعودی در آنجا چکار میکردهاند که یک عده توانستهاند به قول سعودیها «سرخود» حرکت کنند؟ مگر نه این است که مأموران سعودی در آن روز، وظیفهای جز برقرار نظم و جلوگیری از حرکتهای خارج از نظم ندارند؟ از همه اینها گذشته، با توجه به وجود 24 ساعته دوربینهای مداربسته در تمام مسیر، اگر واقعاً این گونه است، فیلمهای مربوطه را پخش کنند.
سیانان تداخل بین گروه حاجیانی که از رمی جمرات بازمیگشتند و کسانی به سمت آن میرفتند و فشاری که این دو دسته از طریق هلدادن به هم وارد میکردند را علت وقوع این حادثه عنوان کردهاست. همچنین، عجلهداشتن حجاج برای رفتن به رمی جمرات در ساعات آغازین روز و جمعیت زیاد و گرمای شدید (43 درجه) از عوامل مؤثر بر وقوع این فاجعه یاد شدهاست.
والاستریت جورنال، طی گزارشی از بههمریختگی وزارت حج عربستان بهعنوان مسئول اصلی برگزاری مراسم حج و استعفای دستکم پنج تن از مقامات ارشد وزارت حج در چند ماه گذشته بهعلت اختلافات داخلی با معاون وزیر جدید خبر دادهاست. به نوشته? این روزنامه، این مقامات، که دهها سال تجربه داشتهاند، اعضای واحدی موسوم به واحد اعزام بودهاند، که وظیفهاش سازماندهی حرکت زوار از مِنا به جمرات است.